Van mijn middelbare school herinner ik me een fantastische leraar geschiedenis. Hij bracht ons de geschiedenis bij door ons te confronteren met het ene dilemma na het andere. Je kon kiezen voor verschillende mappen, gevuld met fotokopieën van artikelen uit boeken, met internationale en nationale weekbladen, met krantenartikelen. Op de voorkant van de map stond een vraag. Ik herinner me deze: ‘Is het zionisme rechtvaardig?’ De bedoeling was om via een tamelijk strak schema (hypothese, argumenten pro en contra, afweging en conclusie) en met behulp van het door de leraar verzamelde bronnenmateriaal tot een gefundeerd antwoord te komen op deze vraag.
Palestijnen waren in de jaren zeventig voor iedereen nog zonder twijfel terroristen. München 1972 was net achter de rug (de gijzeling en moord op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen); in naam van de PLO werden vliegtuigen gekaapt. Dát viel in ieder geval niet te rechtvaardigen. En de Joden hadden recht op een vrijplaats na de gruwelen van de Shoah. Toch? Zeker. Maar de map bevatte ook artikelen die het beantwoorden van de gestelde vraag niet meteen gemakkelijk maakten. Want je zou het maar meemaken: zit je onder je olijfboom rustig schapen te hoeden, komen daar een paar opgewonden standjes zwaaiend met een boekje beweren dat je in hun beloofde land zit. Als 16-jarige kon ik echter aan de in mijn map verzamelde artikelen, ondanks het pro en contra, toch vrij duidelijk aflezen dat er maar één gewenst antwoord was: ja, het zionisme was rechtvaardig.
Bij langlopende conflicten wordt het steeds moeilijker om oorzaak en gevolg nog van elkaar te scheiden, en in onze spektakelmaatschappij waar clickbait voor waarheidsvinding gaat, lijkt verontwaardiging nog de enige leidraad. Wie in het Palestijns-Israëlisch conflict naar rechtvaardigheid zoekt, krijgt bovendien te maken met emotionele chantage. De holocaust wordt ingezet om te rechtvaardigen wat in feite niet te rechtvaardigen is — Norman Finkelstein schreef daar in 2000 een niet onopgemerkt gebleven boekje over, De Holocaust-industrie. Maar wie schuld heeft aan wat, en wanneer die schuld precies begint, het valt niet goed meer uit te maken.
Het maakt alle bespiegelingen over de huidige geweldsuitbarsting in Israël voor mij in zekere zin futiel. Israël schendt voortdurend internationaal recht. Hamas schiet raketten af voor eigen politiek gewin (want militair gesproken zal Hamas nooit winnen). De politiek en juridisch in de knel zittende Netanyahu spint garen bij de hele situatie. De Amerikaanse president boet in aan geloofwaardigheid door zich achter de trumpachtige leider van Israël te blijven scharen om electorale redenen. Alle westerse leiders zijn benauwd om niet alleen Hamas, maar ook het buitenproportionele geweld van Israël ondubbelzinnig te veroordelen.
Op een gegeven moment gaat het niet meer om wat rechtvaardig is. De vraag daarnaar is te abstract. Het gaat om de bezwete verpleegster die ik gisterenavond in het journaal zag en die wist te vertellen dat er nog voor 24 uur bloedzakjes waren. Het gaat om de dode kinderen onder bebloede lakens. Het gaat om leed dat niet met een oudtestamentisch ‘oog om oog’ vergolden kan worden, en al helemaal niet ongedaan gemaakt kan worden. Daarvoor is geen rechtvaardiging. Het gaat erom dat het stopt, zonder meer.
Marc Reugebrink — De Inwijkeling 
Een gedachte over “Dat het stopt… In DSAvond”