‘Er is zoiets droefs in de wijze ogen van varkens/ dat zij wel profeten lijken voor de slachttijd’, schreef in 1972 de Nederlandse dichter H.H. ter Balkt (1938-2015), die zich toen overigens zelf nog met de naam van een profeet tooide: Habakuk II de Balker. Het gedicht waaruit deze regels komen (‘Elegie van de varkens’) deed je weifelend kijken naar het speklapje op je bord, en deed je beter kijken naar de weinige varkens die nog onbezorgd hun snuit in wat modder mochten steken. De overgang van levend dier naar dode speklap, naar gehakt, braadworsten, saucijsjes en blinde vinken werd ook in die jaren al zorgvuldig buiten beeld gehouden.
Niet alleen de slacht zelf, ook het leven der varkens verdween achter muren. Pas toen er vanwege de varkenspestcrisis van 1997 beelden opdoken van miljoenen dode varkens die met een graafmachine werden afgevoerd, werd voor iedereen zichtbaar wat iedereen eigenlijk al wist: het industriële karakter van de varkensteelt. Een andere literator, de schrijver J.J. Voskuil, sprong op de barricade en richtte Varkens in nood op. Hij riep mensen op om gezamenlijk in landelijke dagbladen grote advertenties tegen de veeteeltindustrie te plaatsen. Dat was allemaal in Nederland. In België organiseerde Gaia al in 1993 een opendeurdag in een varkensbedrijf om mensen het varkensleed te laten ervaren.
Wij, weldenkende burgers, zeiden tegen elkaar dat de eerlijkste manier om vlees te eten waarschijnlijk het slachten van je eigen varken was. Maar niet iedereen had een tuintje of een modderpoel tot zijn beschikking. Ik had als scholier al ooit in een kippenslachterij vakantiewerk gedaan, en het was me toen niet gelukt tegenover al het dode pluimvee dat door mijn handen ging een onverschillige houding aan te nemen. Een varken zag ik mezelf niet slachten.
Wat overbleef, was het ideologisch gemotiveerde protest: tegen een denkwijze die in Europa en bij nationale regeringen al decennia de boventoon voerde. Méér, schaalvergroting, megastallen, winstmaximalisatie, efficiëntie, het varken al bij leven voorgesneden tot zo-en-zoveel kilo kotelet, zoveel pond varkenshaas, zoveel gram filet; het dier als een in zijn stal geïmmobiliseerde, maar nog net ademende vleesvitrine. Kortom: het inmiddels wat sleets klinkende verhaal over hoe de Goddelijke Markt alles dicteert, vermaalt en stuksnijdt. En dat in een tijd dat ideologie zogezegd niet meer bestond.
Gelukkig is er stikstof. Het varken strikes back. Wat wij eten, dreigt ons nu op te eten. En wat een efficiënte benaming! Stik-stof. Je ziet een stal vol opeengepakte mensen naar adem happen. Of, wat minder dichterlijk: je ziet hoe, los van dierenleed en andere meer menslievende overwegingen, de marktlogica zich tegen zichzelf begint te keren. Daarbij vallen ook slachtoffers, natuurlijk: zij die werden gedwongen die logica te volgen (Varkenshouders in nood). En zij die zich altijd van die logica hebben bediend, hebben nog niet helemaal in de gaten dat het daarbij gaat om een ideologie in ademnood, zo blijkt uit het nu gesloten Krokusakkoord.
Maar kijk naar de varkens. Profeten zijn het, boodschappers van een nakende ommekeer, voorzeggers van een paradigmashift, wraakgoden van de barbecue-mens, heilbrengers van een wereld waarin alle varkens roze zijn.
Marc Reugebrink — De Inwijkeling 
3 gedachten over “Vandaag in DSAvond: alle varkens roze”