Deze avond in DS Avond (2)

Mijn tweede bijdrage aan de rubriek ‘De mening’ op DS Avond.

Wat ik toch steeds mis op 1 mei: een voorman of -vrouw die op een groot plein temidden van een mensenmassa een speech afsteekt die kan wedijveren met die van de grote redenaars uit onze recente en antieke geschiedenis. Een socialist die zich wérkelijk verheft boven de puinhopen van de sociaal-democratie sinds de Val van de Berlijnse Muur. Die zich bekent tot de kunst van het onmogelijke die politiek behoort te zijn. Die zijn gehoor meeneemt naar een toekomst die niet eens zo heel ver weg hoeft te liggen. Iemand die niet de onmiddellijke bevrediging van de bestaande behoeften belooft, maar die een droom heeft die groter is dan dat, groter dan het enkele individu — een droom voor de mensheid.

Ik weet het, ik weet het. Zoiets wordt meteen weggehoond. ‘Niet realistisch’, zeggen de vertegenwoordigers van de arrogante ideologie. Vervolgens zijn ze op de goorste manier cynisch door de handhaving van de status quo ‘de kracht van verandering’ te noemen, en de MR de wérkelijke ‘werkmanspartij’. Vrijheid, kraait de voorzitster van Open VLD op elk ongepast moment, om dan iets te verdedigen wat mensen opsluit in een wereld waarvoor geen alternatieven zouden zijn. Hoezo vrijheid?

Er wordt vaak over de socialisten gezegd dat ze sinds Tony Blairs, Gerhard Schröders en Wim Koks ‘derde weg’ geen werkelijke ideeën meer hebben. Ter rechterzijde van het klassieke politieke spectrum is de bloedarmoede even groot. Geen visie. Geen doel. Geen mensheid in zicht. Conservatieve staatslieden als Benjamin Disraeli, Edward Heath, Theodore Roosevelt of Nelson Rockefeller stonden nog wel degelijk op de bres voor het algemeen belang, zo memoreerde Tony Judt in Ill Fares the Land(2010).Dat soort staatsmannen op rechts hebben we al een eeuwigheid niet meer gezien.

Ik snap het wel: als Crombez het in zijn speech heeft over de afschaffing van dagcontracten en over de zorg, heeft hij zorgvuldig een keuze gemaakt uit onderwerpen op de politieke agenda waarmee hij het verschil met de regering in de verf kan zetten. Maar het blijft toch klinken als hetzelfde boekhoudersproza dat we altijd horen van politieke partijen. Hoera, we gaan zorgen voor de zorg, en dat de mensen dankzij volle contracten wat meer zekerheid krijgen, ‘zodat jonge mensen deftig aan hun leven kunnen beginnen’, zei hij.

Wat betekent ‘deftig’ hier anders dan: kunnen meedraaien in de wereld zoals ze is? Terwijl ik als overtuigd democraat bij de verkiezingen straks de mogelijkheid wil hebben om voor een ándere wereld te kiezen, een alternatief voor het roofzuchtige, op louter kopen en consumeren gebaseerde kapitalisme waarin de mens dienstbaar is aan de markt, in plaats van de markt aan de mens.

Noem het een droom, of zelfs een utopie. Ongevaarlijk is dat niet, maar dat is politiek nooit. Authentieke politiek verandert de parameters van wat binnen de bestaande constellatie mogelijk wordt geacht, zo schreef Slavoj Žižek ooit. Alleen dan kan er sprake zijn van echte democratie. Alleen dan valt er iets te kiezen.