Het mooie aan iemand als Greta Thunberg is dat ze alle complimenten die ze krijgt als postergirl van de klimaatbeweging (zoals nu weer in de VS) van de hand wijst en de vleiers steeds terugvoert naar de kwestie: het gaat niet om mij, het gaat om het klimaat. Doe nou eens iets! Wat er gedaan moet worden, is echter wat niemand echt wil: ‘het’ systeem moet op de schop. De in onze samenleving heilig verklaarde ‘groei’ moeten we leren zien als wat ze is: vergelijkbaar met de woekering van kankercellen. Groei zal onze aarde en ons kapot maken. Die zo onschuldig lijkende kleine Greta vraagt eigenlijk om revolutie.
De gedachte dat die revolutie vreedzaam zal verlopen, lijkt me een illusie. Als het gaat om de veranderingen die de klimaatcrisis van individuele burgers eist, hebben nu al veel mensen het gevoel dat ze zichzelf geweld aan moeten doen. Denk aan de net opgerichte vzw Freesponsible, een lobbygroep, godbetert, die het recht opeist ‘van automobilisten om hun auto te gebruiken zonder zich slecht te voelen’ (DS 20 september).
Ik zou lid kunnen worden. Ik ben verslaafd aan mijn auto. Aan ooit in verkiezingstijd voor mijn deur samengetroepte politici legde ik uit dat ik het circulatieplan in Gent een goede zaak vond omdat er nu veel meer duidelijkheid was over welke route ik met de auto moest nemen om in het stadcentrum te raken. Er werd groen gelachen.
Die auto zie ik (Freesponsible begrijpt mij) inderdaad als mijn vrijheid — dat is het probleem. Als deel van mijn identiteit ook. Deelauto’s? Ja, dan moet ik zeker een beetje in zo’n achterlijke Citroën C3 gaan rijden! Daar wil ik niet in gezien worden. Ik stem onmiddellijk in met iedereen die mij de onzin van die redenering voorhoudt. Vrijheid… ga toch fietsen man! En dat het beter is voor het milieu. Dat het door mij gekoesterde ‘bezit’ nog op andere manieren problematisch is. Dat het goedkoper is mijn auto van de hand te doen. Ja, ja, ja. Ik vind altijd excuses: dat ze eerst het openbaar vervoer maar eens op punt stellen, zeg ik dan.
Over hoe dit soort denken ons allemaal in zijn greep heeft en aantast, heeft Paul Verhaeghe de afgelopen jaren menig boek geschreven. Mijn overtuiging dat er dringend maatregelen genomen moeten worden om het klimaat te beschermen, dat we af moeten rekenen met de neoliberale meritocratie die ons gijzelt en kapot maakt (reden waarom ik nooit lid van Freesponsible zou worden) — het staat haaks op mijn gigantisch welbevinden in (en mijn verslaafdheid aan) wat afgeschaft moet worden. Zoals zo veel mensen: ik wil niet veranderen! De wereld moet veranderen! Jazeker. Maar ik…
Als ik alleen al naar mezelf kijk, denk ik: zonder geweld zal het niet gaan. Ze zullen mijn auto van mijn oprit moeten komen halen. Ze zullen me met een stroomstok de fiets op moeten jagen. Ik maak me zorgen over mijn geestelijke gezondheid wanneer ik vaststel dat ik vind dat ze dat eigenlijk ook zouden moeten doen. Omdat er iets gebeuren moet. Radicaal. Greta heeft gelijk. Het gaat niet om haar. Het gaat niet om mij. Het gaat om ons allemaal. Om de wereld.
Een dag later in de papieren krant — zoals dat gaat, altijd een beetje aangepast door de redactie.
Marc Reugebrink — De Inwijkeling 